PGS.TS Trần Đáng, Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam cho biết tùy theo thời gian khai thác tổ yến, sản phẩm đem về được phân loại theo giá trị từ thấp đến cao, thành 3 loại:
- Mao yến (có khá nhiều lông và màu tro xám đen) là tổ làm lần đầu tiên để đẻ trứng, hình cong bán nguyệt, dài 6-10 cm, rộng 3-5 cm, mặt trong bám đá sợi xơ sần sùi, mặt ngoài cong xếp hình sóng lượn, chất cứng giòn, dễ gãy vỡ, chỗ gẫy trong như chất sừng. Một tổ nặng khoảng 10 g. Loại này kém giá trị.
- Bạch yến (hay quang yến): màu trắng tinh, trong suốt, thỉnh thoảng mới có lông lẫn vào, hình dáng lớn nhỏ như mao yến. Loại này làm tổ lần 2 sau khi yến bị lấy tổ lần đầu. Loại này phẩm chất rất tốt.
- Huyết yến: hình dáng, hình thức như bạch yến, chỉ khác ở điểm có một số sợi xơ màu tiết đỏ nâu. Người ta cho rằng do gấp quá nên yến mẹ nhả dãi không đủ, phải dốc toàn lực ra nên bị xuất huyết. Loại này rất quý và hiếm, đắt nhất.
Bên cạnh đó, nhiều người còn có thể dựa vào màu sắc để phân biệt các sản phẩm: yến thiên màu vàng ngà, trắng (loại 1), yến địa màu xám, xù xì, màu tro (loại 2), yến bài là tổ yến đang làm dang dở (loại 3).
Sử dụng tổ yến như thế nào để phát huy tác dụng?
Vẫn theo PGS Trần Đáng, yến sào có tỷ lệ rất cao của các axit amin cần thiết như arginin, trytophan, histidin, cystin, tyrosin. Ngoài ra, sản phẩm này còn có chứa glucid, tro (gồm phốt pho, sắt, mangan, kẽm). Ngoài ra còn có axit sialique có tác dụng kích thích sự tăng sinh tế bào.
Lương y Hồng Minh cho biết yến sào vị ngọt, tính bình, tác động vào 2 kinh phế, vy. Do đó, chúng có tác dụng dưỡng nuôi phế âm, tiêu đờm, cầm ho và chữa các chứng bệnh lao lực, suy yếu, sốt do ho lao, hen suyễn, bổ huyết.
Sản phẩm còn được dùng để phục hồi sức khỏe cho người mới ốm dậy, người kém ăn, kém ngủ, làm vết thương chóng lành. Liều dùng từ 5-10 g (sắc uống) trước khi uống phải lọc qua vải thưa, gạn lông.
Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo, việc sử dụng tổ yến tẩm bổ phải dựa trên thể trạng của từng người. Lương y Hồng Minh cho biết nhiều trường hợp do ăn không đúng cách hoặc sử dụng quá nhiều đã dẫn đến rối loạn tiêu hóa, béo phì.
Theo đó, người già, người bệnh nếu dùng yến đều đặn chỉ nên với liều lượng 70 ml/ngày. Bệnh nhân có các bệnh lý kèm theo như tiểu đường, rối loạn mỡ máu, nếu muốn bồi bổ yến một cách đều đặn, lâu dài phải theo tư vấn của bác sĩ, không được tự ý sử dụng đề phòng trường hợp biến chứng xảy ra.
“Phụ nữ mang thai dưới 3 tháng, trẻ sơ sinh, người có thể trạng đàm thấp, béo phì, tay chân lạnh, cao huyết áp, thống phong, thường bị đầy bụng, tiêu chảy, lạnh bụng… không nên dùng yến sào. Khi dùng cho trẻ nhỏ, cha mẹ nên thử từ từ vì có thể gây dị ứng cho bé”; lương y Hồng Minh khuyến cáo.
(ST)